بارداری خارج رحمی (EP): دلایل، علائم، و پیشرفت‌های درمانی

بارداری خارج رحمی (EP) به حالتی اطلاق می‌شود که جنین به جای حفره رحم، در مکانی دیگر از دستگاه تناسلی، معمولاً لوله‌های فالوپ، لانه‌گزینی می‌کند. این حالت به دلیل اختلال در حرکت تخمک بارور از لوله‌های فالوپ به رحم اتفاق می‌افتد که می‌تواند ناشی از آسیب ساختاری، التهاب، یا اختلال در عملکرد مژک‌های لوله‌های فالوپ باشد. عوامل ژنتیکی و هورمونی نیز در این فرایند نقش دارند.

• آسیب به لوله‌های فالوپ: ناشی از بیماری التهابی لگن یا جراحی‌های قبلی.
•  سیگار کشیدن: باعث کاهش حرکت مژک‌های لوله می‌شود.
•  استفاده از تکنیک‌های کمک‌باروری (ART): مانند IVF.
•  سابقه EP قبلی: خطر بازگشت را افزایش می‌دهد. 
• سن بالای مادر: کاهش کیفیت و حرکت تخمک. مطالعات سال ۲۰۲۴ نشان داده که شاخص توده بدنی (BMI) و وجود جهش‌های ژنتیکی خاص مانند جهش در ژن VEGF نیز خطر EP را افزایش می‌دهد.

• سونوگرافی واژینال (TVUS): تجسم مستقیم لانه‌گزینی خارج رحمی.
•  اندازه‌گیری β-hCG: سطح سرمی پایین‌تر از حد مورد انتظار در بارداری طبیعی. 
• بیومارکرهای جدید: مانند پروژسترون و VEGF که در تحقیقات اخیر نویدبخش بهبود تشخیص بوده‌اند.
•  تشخیص زودهنگام با این روش‌ها مرگ‌ومیر مادران را به طور قابل توجهی کاهش داده است.

• درمان دارویی: تزریق متوترکسات که رشد سلول‌های تروفوبلاست را متوقف می‌کند.
•  جراحی: سالپنگکتومی یا سالپنگوستومی لاپاراسکوپیک در موارد پیشرفته.
•  مدیریت انتظار: تنها در موارد با کاهش طبیعی β-hCG و بدون علائم حاد. 

پیشرفت‌های اخیر در تکنیک‌های جراحی لاپاراسکوپی و استفاده از روباتیک باعث کاهش عوارض پس از عمل شده است.

بله، احتمال بارداری طبیعی در آینده کاهش می‌یابد، به خصوص اگر لوله‌های فالوپ آسیب دیده باشند.

 مطالعات نشان داده‌اند که حدود 60٪ از زنانی که یک بار EP داشته‌اند، طی ۲ سال آینده بارداری طبیعی را تجربه می‌کنند. درمان با روش‌های پیشرفته و ART می‌تواند باروری را بهبود بخشد.

• درمان به‌موقع بیماری‌های التهابی لگن (PID).
•  ترک سیگار.
•  اجتناب از استفاده مکرر از روش‌های تهاجمی کمک‌باروری.
•  استفاده از تکنولوژی‌های غربالگری ژنتیکی قبل از IVF.

 پیشگیری به کاهش شیوع این بیماری کمک می‌کند، اگرچه عوامل خطر ژنتیکی و ساختاری قابل پیشگیری نیستند.

پارگی لوله‌های فالوپ در صورت تشخیص ندادن یا درمان نکردن می‌تواند منجر به خونریزی داخلی گسترده شود. این خونریزی در غیاب مداخله فوری پزشکی باعث شوک همودینامیک و مرگ مادر می‌شود. پیشرفت‌های پزشکی در شناسایی زودهنگام EP به طور قابل توجهی خطر مرگ را کاهش داده است.

• افزایش خطر EP مجدد.
•  کاهش باروری به دلیل آسیب به لوله‌ها.
•  تأثیر روانی: اضطراب و افسردگی به دلیل از دست دادن بارداری.
•  ارتباط احتمالی با بیماری‌های قلبی عروقی و زوال عقل، که تحقیقات سال ۲۰۲۴ در حال بررسی آن است.

بله، استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی EP با استفاده از داده‌های بالینی و بیومارکرهای جدید معرفی شده است. همچنین، سونوگرافی سه‌بعدی (3D-US) برای بهبود دقت تصویربرداری و تشخیص زودهنگام در مراکز پیشرفته ارائه شده است.

به طور کلی، انتقال جنین از لوله فالوپ به رحم غیرممکن است، زیرا خطر آسیب به جنین و لوله بسیار بالا است. در سال ۲۰۲۴، هیچ تکنیک استانداردی برای چنین انتقالی معرفی نشده است، اما تحقیقات در زمینه پزشکی بازساختی و فناوری‌های زیستی ادامه دارد.